Przełom sierpnia i września to tradycyjna okazja do przypomnienia wydarzeń z przeszłości. 912 lat temu, 24 sierpnia 1109 roku, w dzień świętego Bartłomieja pojawił się wróg. Wokół zaskoczonego znienacka grodu, ale niezdobytego, rozpoczęły oblężenie niemieckie wojska króla Henryka V. Jak wiemy, zakończyło się ono po wielu próbach zdobycia, odstąpieniem najeźdźców. Przeszło do historii, jako przykład wiarołomstwa i wykorzystania zakładników.  Mijały lata, wydarzenie obrastało w mity i legendy. W tym roku stało się okazją do organizacji Pikniku Historycznego na Placu Festynowym nad Odrą. Były średniowieczne warsztaty, zabawy oraz pokazy walk wojów.

U progu września, smutna wiadomość. Tuż po swoich 80 urodzinach, 27 sierpnia zmarł Albin Tomalak. Jak zapisaliśmy w 2016 roku w laudacji przyznanego wyróżnienia „Złoty Bilet Głogowskiego Wehikułu czasu” otrzymał go za to, że – jako pierwszy w Głogowie zaczął przenosić  mieszkańców w kolorowy świat przeszłości miasta, którego nie ma, że przetransferował do Internetu dorobek autorów Encyklopedii Ziemi Głogowskiej, za czynne uczestnictwo w przedsięwzięciach historycznych, za przechowanie ikonografii starej „Famaby”. Trafił do Głogowa jako stypendysta Famaby, po ukończeniu Politechniki Poznańskiej. Spędził tu ponad pół wieku. Będzie go nam brakowało, tyle mieliśmy planów…

Albin Tomalak w trakcie Gali V Głogowskiej Nagrody Historycznej, kiedy otrzymał przyznane wyróżnienie „Złoty Bilet Głogowskiego Wehikułu czasu”. Przekazał też wtedy na ręce prezesa TZG Zbigniewa Mazurka płyty z trwającym ponad 6 godzin pokazem kolorowanych zdjęć starego Głogowa (fot. D.A. Czaja).

Na ścianie pamiętającej jeszcze przedwojenne czasy kamienicy przy ul. Sikorskiego 1, od strony ronda Konstytucji 3 Maja, ukończono prace przy wielkim malowidle. Teraz obraz, wzorem pierwszych meksykańskich prac Diego Rivery nazywa się muralem. Jego autorem jest znany twórca tej sztuki Ryszard Paurowski. Obraz nawiązuje do jednej z głogowskich legend o księżnej i gołębiu, który wskazał miejsce lokowania kolegiaty. Zawiera również kilka symboli, w tym piastowskiego, śląskiego orła. Jak zapewnił Pezydent Rafael Rokaszewicz, nie jest to ostatnia realizacja artystyczna, upowszechniająca przeszłość miasta.

Mural Ryszarda Paurowskiego (fot. K. Chudzik, Głogów Nasze Miasto).

I kolejna wiadomość z Ratusza o odnowie fortecznych zabytków. Urzędowi udało się pozyskać środki na dofinansowanie prac konserwatorskich i restauratorskich przy Forcie Stern w Parku Piastowskim. Po wielu zabiegach i pomocy Posła W. Zubowskiego, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznało wsparcie. Dzięki niemu i dołożeniu brakującej kwoty z kasy miasta wyremontowana będzie północna ściana fosy jako pierwsza część zadania. Przypomnijmy, że nie tak dawno wyremontowano blokhauz przy Wałach Chrobrego.

Fosa Fortu Gwiazda w Głogowie-(zdjęcie z dokumentacji- za DGL News).

40 lat temu, 23 września 1981 roku, zmarł w Głogowie w wieku 43 lat Mieczysław Kaczkowski, archeolog, organizator i pierwszy kierownik głogowskiego Muzeum. Prezes i animator Towarzystwa Miłośników Głogowa. Niżej prezentujemy wspomnienie znanego legnickiego działacza kultury i twórcy Muzeum Miedzi, Tadeusza Gumińskiego.

O głogowskich saperach – niepostrzeżenie mija 10 rocznica utworzenia 4 Batalionu Inżynieryjnego. 30 września, zgodnie z decyzją Nr 479/MON z dnia 14 grudnia 2011 roku, 4.BInż przejął sztandar rozformowanego 4.Batalionu Ratownictwa Inżynieryjnego oraz ustanowiono święto jednostki. 1 października zaplanowano wojskowe obchody. Wśród nich otwarcie urządzonej na nowo i z rozmachem Sali Tradycji głogowskich saperów.

Powstała w 2011 roku jednostka kontynuuje zadania należące do jej poprzedniczek. Są to m.in. zadania ratownicze polegające na ewakuacji ludności i mienia z użyciem transporterów PTS-M oraz łodzi desantowych, zadania inżynieryjne urządzania przepraw mostowych, zadania rozpoznawcze stanu technicznego dróg, obiektów komunikacyjnych, przepraw, zapór i inne.

O przedwojennych saperach w Glogau będzie jeszcze niżej.

Kompania honorowa 4 batalionu ze sztandarem, w takcie jednej z uroczystości.

Pałac w Sławie sprzedany! Po wielu latach prób sprzedaży niszczejącego w sławskim parku nad jeziorem zabytku, stało się. Jak doniosły media i Urząd Miejski, ostatnia licytacja zakończyła się sukcesem. Może dlatego, że odbyła się w piątek, 13 sierpnia?

Co roku Wehikuł wyjeżdżających na wakacje Czytelników prosi o informacje na temat glogovianów, na które natrafią na trasach swoich wędrówek. Taką ciekawostkę wypatrzyliśmy wspólnie ze znanym małżeństwem obieżyświatów, Grażyną i Stefanem Sroczyńskimi. Otóż w trakcie pobytu w Toruniu trafili do

Jan Olbracht Browar Staromiejski. Potwierdzają, że to wyjątkowe i jedyne takie miejsce na mapie atrakcji Torunia. Można w nim na własne oczy zobaczyć proces powstawania piwa, a przede wszystkim posmakować, jak Olbracht Pils – klasyczne piwo jasne warzone według tradycyjnej metody. Natomiast Śmietanka Toruńska to piwo pszeniczne, którego historia wiąże się z początkami piwowarstwa sprzed ok. 6000 lat. A gdzie w tym wszystkim nasze miasto? Jan Olbracht był głogowskim księciem w końcu XV wieku. I choć osobą własną miasta i księstwa nie zaszczycił, to jest Jagiellonem, którego wspominamy, chć nie tak, jak jego brata Zygmunta.

Na stole ozdoby zakładu – klasyczne piwo Olbracht Pils oraz pszeniczne – Śmietanka Toruńska i znak, że byli tu oni Grażyna i Stefan – autorzy „Fotostopem przez świat”. I niechybnie spróbowali.  (fot. Grażyna Sroczyńska).

Wakacyjne remanenty z ubiegłego roku. W pandemiczne wakacje 2020 roku nie informowaliśmy, więc proponujemy dziś ciekawost1)kę. Herb Głogowa znaleziony w miejscu nieodległym. W odwiedzanym powszechnie Wrocławiu przy ul. Piłsudskiego 74 stoi charakterystyczny budynek powstały w 1896 roku. Krajowy inspektor budowlany Eduard Blümner wzniósł Dom Krajowy Prowincji Śląskiej (Landeshaus der Provinz Schlesien). Umieszczono w nim władze i urzędy krajowe prowincji. Po wojnie budynek z wielkim trudem był odbudowywany i został przeznaczony na siedzibę Wrocławskiej Rady Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelnej Organizacji Technicznej. Z upływem czasu gospodarz zaczął wynajmować dużą część pomieszczeń. Zachowano wiele charakterystycznych elementów wystroju i wyposażenia. Jest tam np. wpisana na listę zabytków winda. Maszynownia windy oraz kabina dźwigu pochodzą z 1897 r., choć dziś nie jeździ, to ponoć mechanizm sprawny. Dostępna jest sala z plafonem św. Jadwigi i sala kominkowa.

I dochodzimy do momentu nas interesującego najbardziej. W wielkim wirydarzu, sercu obiektu, otoczonym krużgankami i przykrytym szklanym dachem, który dziś jest miejscem różnych imprez, umieszczono herby ośmiu miast Dolnego Śląska. Na jednym z pilastrów, nad herbem Brzegu widnieje pięciopolowy herb Głogowa. Rozpoczęliśmy więc dopytywanie i poszukiwania. Jak się dowiedzieliśmy, herby umieszczono w trakcie odbudowy, może ze względów propagandowych. Zgromadzenie Delegatów SNT działających wówczas na Dolnym Śląsku odbyło się dopiero w sierpniu 1948 roku. Oddział Wrocławski NOT zasięgiem swojego działania obejmował całe województwo wrocławskie i skupiał: Oddział Rejonowy NOT w Jeleniej Górze i Wałbrzychu, oraz Komisje Koordynacyjne Kół SNT w Jaworze, Kłodzku, Legnicy, Lubaniu, Oleśnicy i Świdnicy. Ale wśród herbów, obok Głogowa, jest też m.in. znak Zgorzelca czy właśnie Brzegu. Dla przypomnienia dodajmy, że nasze miasto do 1950 roku administracyjnie należało do woj. wrocławskiego, a ten herb obowiązywał do roku 1966. Dlaczego wybrano Głogów? Przewodnicy wrocławscy nie wiedzą. A może czytelnicy nam podpowiedzą?

Z wycieczki do Wrocławia informacje o herbie, budynku i znajdujących się tam ciekawostkach (winda z XIX wieku) Wehikułowi przesłała Grażyna Myśków – dziękujemy bardzo.

Na otoczonym krużgankami i przykrytym szklanym dachem dziedzińcu gmachu NOT we Wrocławiu znajduje się herb Głogowa. (Fot. Maja Jagodzińska).

Kolejna pozycja – Z lektur Wehikułu – i inne wrześniowe ciekawostki w zakładce Wehikuł czasu.

Wszelkie pytania i uwagi prosimy kierować na adres wehikulczasuglogow@interia.pl

Kolejna, już 77 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. W pierwszych latach powojennych nosiło nazwę Powstanie Sierpniowe. Upamiętniono tę nazwę w postawionej w 1946 roku kapliczce w Dąbrównie na Mazurach. W poszukiwaniu rodziny fundatora, pierwszego burmistrza, który w Powstaniu stracił córkę, Wehikuł i głogowianie mieli swój udział.

Tablica z 1946 roku w odnowionej kapliczce w mazurskim Dąbrównie. (fot. Waldemar Mierzwa)

A w Głogowie o 17.00, w godzinie „W”, czas zatrzymał się w ryku syren i błysku rac przy Pomniku Podziemia Niepodległościowego.

Kilka dni wcześniej zakończyła się kolejna przygoda w ramach „Lata w Twierdzy Głogów”. Wspominamy w tym miejscu, bo ostatni epizod „Lata” miał wymiar szczególny. Była to wyprawa do Kostrzyna nad Odrą. Do twierdzy i miejsca, gdzie kiedyś, do wiosny w 1945 roku był Küstrin. Miasto, leżące na drodze do Berlina, zostało w trakcie bezsensownej obrony, podobnie jak Głogów, zamienione w forteczny punkt oporu i zniszczone do fundamentów.

W Kostrzynie nad Odrą 24 lipca 2021 w sobotę, miejsce, w którym była Starówka.  Schody do przeszłości… (fot. Mirek Maks Litwiński).

Święta w środku lata. Obchodzą je policjanci i żołnierze. Wehikuł czasu otrzymał zaproszenie na kolejne, powiatowe obchody Święta Policji w Głogowie. Odbywały się w 102 rocznicę powołania Policji i 31 rocznicę uchwalenia ustawy o Policji. Nie mogąc uczestniczyć w tych uroczystościach, skierowaliśmy do komendanta głogowskich policjantów insp. Krzysztofa Płaskonki list z życzeniami dla funkcjonariuszy i pracowników Komendy.

Wśród 39 policjantek i policjantów garnizonu głogowskiego awansowanych na wyższy stopień służbowy znalazł się też insp. K. Płaskonka. Gratulujemy awansu Panie Komendancie.

15 sierpnia to święto Wojska Polskiego. Przed wojną, od 15 sierpnia 1923 roku obchodzono w tym dniu Święto Żołnierza. Przywrócono je w 1992 roku. W kolejną rocznicę zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej 1920 odbędą się obchody Święta Wojska Polskiego ‘21. MON w tym roku organizuje je pod hasłem „Zostań Żołnierzem Rzeczypospolitej”, proponując udział w 30 PIKNIKACH WOJSKOWYCH. W województwie dolnośląskim taki pokaz odbędzie się 15.08. w nieodległych Polkowicach.

Co roku z okazji tego i kościelnego święta Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Głogowie organizowane są imprezy i przedsięwzięcia pod nazwą „W cieniu Kolegiaty”. W ubiegłym roku ze względu na epidemię jego obchody ograniczono. I w tym będą miały skromniejszy wymiar. Przypomnijmy, że będzie to już XV edycja tego, cieszącego się dużym zainteresowaniem mieszkańców ziemi głogowskiej wydarzenia.

Wehikuł czasu otrzymał zaproszenie na obchody Święta Wojska Polskiego w Kożuchowie, organizowane przez Koło ZŻWP im. 13 Pułku Zmechanizowanego wspólnie z władzami samorządowymi.

Jak z powyższego choćby widać, odbywać się będą uroczyste capstrzyki, integracyjne spotkania środowiskowe itp.

Wehikuł czasu przekazuje żołnierzom, weteranom, emerytom wojskowym najserdeczniejsze życzenia i podziękowania za Waszą służbę.

Jedna z wielu uroczystości wojskowych pod Pomnikiem dzieci Głogowskich. Dziesięć lat temu, w czerwcu 2011 r., ze sztandarem 4 batalionu ratownictwa inżynieryjnego i żegnał się jego dowódca, ppłk Marek Baraniak.

Mija właśnie siedemdziesiąta rocznica powstania polskiego garnizonu wojskowego. Wraz z utworzeniem 112 pułku artylerii ciężkiej i jednostek saperskich Głogów ponownie stał się miastem garnizonowym. Przypominamy ten fakt w cieniu zbliżającego się święta.

Na przełomie lipca i sierpnia na głogowskim rynku odbyła się wyjątkowa akcja artystyczna – „Solaris Art Performance – rzeźba malarstwo poezja” przygotowana przez Fundację Otwarta Pracownia Twórcza z Warszawy.

Inspiracją było powstałe 60 lat temu dzieło Stanisława Lema o tym właśnie tytule „Solaris”, które już wcześniej było filmowane. Bohaterowie powieści zamknięci w stacji badawczej nad cytoplazmatycznym oceanem planety Solaris zmagali się z nowym pojęciem tego, co obce. Obecni artyści (w tym głogowscy) – rzeźbiarze Janusz Owsiany i Jan Kubicki, literat i poeta Władysław Paździoch, malarki Ewelina Filipczuk i Magdalena Czuczwara chcieli „zrewidować swoją współczesność i samych siebie, aby na nowo zbudować relacje między sobą a zupełnie nowym światem”. Wśród rzeźb, obrazów i wierszy prezentowanych w czasie performansu uwagę zwróciła wykonana ze stali kulista konstrukcja i umieszczona na potężnej karpie czarnego dębu rzeźba Janusza Owsianego pt. „Uniwersum”.

Pierwsze refleksje, opinie i uwagi skłaniają ku życzeniu, by praca ta została w tym miejscu na dłużej.

Uniwersum przed głogowskim Ratuszem. (fpt. Janusz Owsiany)

Kolejna pozycja – Z lektur Wehikułu – i inne sierpniowe ciekawostki w zakładce Wehikuł czasu.

Wszelkie pytania i uwagi prosimy kierować na adres wehikulczasuglogow@interia.pl

Wakacje 2021 będą miały na pewno wymiar radośniejszy niż poprzednie. Choć pandemia jeszcze kołacze w tle, to atrakcji i możliwości aktywnego wypoczynku pojawia się wiele.

Kolejna edycja „Lata w Twierdzy” skrzy atrakcjami w Głogowie i zaprasza na wycieczkę do twierdzy „Kostrzyn”. Propozycje mają również inne instytucje i organizacje. Będzie się działo.

IX Głogowskiej Nagrody Historycznej „Złoty Bilet czytelników Wehikułu Czasu za 2020 rok” wręczenie już za nami. Szeroko relacjonowane było w mediach dzięki współpracy z nami, a także dzięki Pani rzecznik Prezydenta i newsom samych laureatów.

Z kronikarskiego obowiązku przypominamy, że w Sali Rajców głogowskiego ratusza po raz pierwszy w dziewięcioletniej już historii Nagrody przyznano ją dwóm Laureatom. Zostały nimi aktywne w pandemicznym roku 2020 organizacje: Głogowska Edukacja Kresowa i Towarzystwo Ziemi Głogowskiej. Otrzymały ufundowane przez Patrona Honorowego Prezydenta Głogowa Rafaela Rokaszewicza statuetki wykute w metalu i osadzone na podstawie z czarnego, wiekowego dębu przez rzeźbiarza z Chociemyśli, Janusza Owsianego.

Stowarzyszenie GEK obdarowane zostało przez Muzeum Archeologiczno-Historyczne i Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum i Historii Miasta Głogowa wydawnictwami. Ze swoim zestawem darów dołączyło też TZG. Natomiast Rodzina Róży Lewicz otrzymała w prezencie kopię obrazu Cranacha – Madonna głogowska.

Księdzu kanonikowi Rafałowi Zendranowi, który nie mógł być wtedy z nami, w imieniu Kapituły dyplom wręczyła 7 lipca dyr. MBP, Izabela Owczarek.

Ilustracja nr 1; Podpis: „Rodzinne” zdjęciu wyróżnionych IX Głogowska nagrodą Historyczną (fot. GEK)

W 611 rocznicę bitwy pod Grunwaldem przypominamy głogowskiego puszkarza, który ok. 1409 r. udał się do Malborka na krzyżacką służbę. Specjalnie dla Czytelników Wehikułu czasu wyniki swoich poszukiwań prezentuje Stanisław Saternus, pasjonat historii Zakonu i rycerstwa z tego okresu.

80 urodziny Telemacha Pilitsidisa, uczciło kilka dni temu miasto Głogów wystawą w MAH – „80 na 80” („Telemach Pilitsidis. Malarstwo. 80 obrazów na 80 lat”) i pięknym katalogiem – albumem.

Jubilat urodził się 7 stycznia 1941r. w greckim Kivotos, 60 lat temu rozpoczął studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dyplom obronił w 1967 roku u prof. Jerzego Nowosielskiego. Artysta, poeta, filozof, pedagog osiedlił się 45 lat temu w Głogowie, gdzie władze starały się stworzyć artystom godziwe warunki egzystencji. Zrealizował kilkadziesiąt wystaw indywidualnych, namalował ponad 3 tys. prac. Wydał pięć tomików wierszy. Uczestniczył w ponad trzystu wystawach zbiorowych. Na przestrzeni 40 lat stworzył ponad 3000 obrazów.

Ilustracja nr 2; Podpis: Telemach Pilitsidis z ks. Piotrem Matusem w swojej pracowni                                                            (fot. Z. Lipowski)

Za nami XII już Imieniny Jana obchodzone przy pomniku profesora Jana z Głogowa. Niestety, drugie w czasie pandemii Covid 19. W ubiegłym roku pamiątkowe drzewka zasadzili lekarze i ratownicy medyczni oraz żołnierze WOT zaangażowani w walce z pandemią. W tym roku gromadzie Janów, Janin i Janków towarzyszyli przedstawiciele oddziału covidowego ze Szpitala Powiatowego oraz Jubilaci – przedstawiciele PSS Społem (75 lat) i Huty Miedzi „Głogów” (50 lat), którzy posadzili pamiątkowe drzewka w Fosie Miejskiej.

Obchody imienin najsłynniejszego Głogowianina, nauczyciela Mikołaja Kopernika są również okazją do przypomnienia, że bohaterami ulic, placów czy rond w mieście są również inni Janowie: malarz Jan Cybis, dziejopis Jan Długosz, kurier i bohater II wojny światowej Jan Karski, poeta Jan Kochanowski, Książę Jan II, malarz Jan Matejko, „kurier z Warszawy”, dyrektor RWE Jan Nowak Jeziorański, generał wojsk polskich, więzień i uciekinier z głogowskiej twierdzy Jan Nepomucen Umiński, papież Jan Paweł II, generał napoleoński, bohater „Mazurka Dąbrowskiego” generał Jan Henryk Dąbrowski, profesor, matematyk, filozof i literat Jan Śniadecki. Ten ostatni ma ulicę wspólnie z bratem Jędrzejem, lekarzem, biologiem i chemikiem, autorem polskich nazw pierwiastków chemicznych, m.in. wodoru, węgla, siarki czy krzemu.

Ilustracja nr 3; Podpis: XII Imieniny Jana. (fot. Kacper Chudzik)

Jubileusz Huty Miedzi „Głogów” – 50 lat temu dziennikarz Polskiej Agencji Prasowej donosił:

„na zachodnich krańcach Polski, powstał jeden z największych obiektów przemysłowych naszego kraju. W pobliżu piastowskiego Głogowa – symbolu obrony naszej zachodniej granicy nad Odrą i Nysą Łużycką – uruchomiono 20 bm. w przeddzień Lipcowego Święta olbrzymią hutę miedzi”.

A 20 lipca 1971 r., uroczyście, z udziałem najwyższych władz państwowych oddano do użytku Hutę Miedzi „Głogów”. Nad Odrę zjeżdżają przedstawiciele władz z Edwardem Gierkiem i Piotrem Jaroszewiczem. Odbywa się wielka uroczystość polityczna zakończona festynami i koncertem Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. O kulisach przygotowań i nieznanych wydarzeniach niżej.

Ilustracja nr 4; Podpis:  Edward Gierek i Piotr Jaroszewicz w towarzystwie Ryszarda Sojki, dyrektora naczelnego Huty w trakcie przejęci na miejsce uroczystości. (Z rodzinnego archiwum Marka Sojki)

Kolejna pozycja – Z lektur Wehikułu – i inne lipcowe ciekawostki w zakładce Wehikuł czasu.

Wszelkie pytania i uwagi prosimy kierować na adres wehikulczasuglogow@interia.pl